Obeziteye Yol Açan ‘Düşünce HATALARI’

Obez bireylerde davranış değişikliğini sağlamak psikolojik tedavinin kilit noktasıdır. Davranış değişikliğini sağlayabilmek; düşünce sistemini değiştirmek ile gerçekleştirilmektedir. Düşünce sistemi değişmeden yapılan davranış değişikliklerinin kalıcılığından söz etmek imkansızdır. Bu sebep ile bireyler gerçekleştirdikleri davranışları farkındalık çerçevesi içerisinde yorumlamalıdır. Obezite tedavisinde psikolojik motivasyonun önemi gözler önüne serilmektedir.

Eski istenmeyen davranış kalıpları (tıkanırcasına yeme- duygusal yeme), çocukluk dönemine ait yararsız alışkanlıkların yeni yararlı davranış kalıplarıyla yer değiştirmesini sağlamak terapötik ilişkinin birinci hedefi olmaktadır. Bu yol ile bireyin biliş sistemi baştan yapılandırılmaktadır.

Düşünce hatalarının bireyin hayatını nasıl kısır döngüne soktuğunu fark etmesi bilindiği kadar zor değildir.

Eğer sizde düşünce hatalarınız olduğunu düşünüyorsanız aşağıdaki tabloya göz atabilirsiniz.

Düşünce Hatası	Tanımı	Örnek	Alternatif düşünce
Hep-ya da hiç düşünce	Olayları sadece iki uç kategoride değerlendirme	Diyette en ufak bir aksama yaşadığında “Battı balık yan gider” diyerek diyeti bozma	Zararın neresinden dönersem kârdır
Hemen bir karara varma	Bir gözlem yapıp bunun tek bir sonucu olabileceğine inanma	Bu hafta kilo veremediğime göre kilo vermem imkansız.	İnsanlar her hafta kilo vermez, aynı ölçüde yemiş olsalar bile.
Geleceği olumsuz öngörme	Tek olası sonuç bu olmasa da, gelecek hakkında tek bir olumsuz öngörüde bulunma	Gittiğim yerde ikram edilen tatlılara dayanamayacağım.	Kimse bana zorla bir şey yediremez. Bu duruma hazırlıklı olup öğrendiğim becerileri uygulayabilirim.
Geleceği olumlu öngörme	Olası sonuç hakkında fazla iyimser olma	Sadece bir dilim pasta yiyip tatmin olacağım ve duracağım.	Geçmişime baktığımda hep daha fazlasını istediğimi görebiliyorum.
Olumluyu yok sayma	Kişinin olumlu yönlerini veya eylemlerini görmemesi veya bunların sayılmadığını düşünmesi	Birkaç kilo vermiş olmamım bir önemi yok, ancak vermek istediğim tüm kiloları verirsem takdiri hak ederim.	Yaptığım her olumlu eylem için takdiri hak ediyorum.
Duygusal nedenselleştirme	Aksine dair kanıtları görmezden gelerek, güçlü bir şekilde “hissedilen” şeyin doğru olması gerektiğine inanma	Kilo verme konusunda bu kadar ümitsiz hissettiğime göre asla kilo veremeyeceğim.	Herkes zaman zaman ümitsizliğe düşebilir. Bu, normal bir durum. Programıma sadık kalırsam kilo verebilirim.
Etiketleme	Kişinin kendisini (veya başkasını), tüm özelliklerini değerlendirmeden, genel olarak olumsuz bir şekilde etiketlemesi	Çok yediğim için ben iradesizin tekiyim.	Tamamen iradesiz değilim. Sadece kilo almama neden olacak yeme davranışlarında bulunan biriyim.
Zihin okuma	Destekleyen bir veri olmasa da, başkalarının aklından ne geçtiğine kesin emin olma.	Eğer çok yersem başkaları hakkımda olumsuz düşünür.	Ne yediğimle ilgilenen insanlar olabilir ama bir kısmı da ilgilenmeyecek veya umursamayacaktır.
Kendini kandırma	Kişinin kendisine başka zamanlar inanmayacağınız şeyler söylemesi	Bunu yiyebilirim, bu sayılmaz.	Kalori kaloridir, sayılmaması için bir neden yok.
İşe yaramayan kurallar koyma	Çevresel etkenleri göz önüne almadan, kişinin kendisine veya başkalarına işe yaramayacak kurallar koyması	Yemek çöpe atılmaz.	Çöpe de döksem, yesem de nasılsa artık olacak. Vücudumda bir artık olmasındansa, çöpte bir artık olması daha iyi.
Alakasız konuları ilişkilendirme	Biribiryle ilgisi olmayan iki kavramı birleştirme.	O kadar sıkıntılıyım ki yemek yemeliyim.	Duygusal yemek yeme kabul edilemez. Sıkıntımı tolere etmeyi ve başka yöntemlerle çözmeyi öğrenmem gerek.
Abartma	Ufak bir veri üzerinden genel bir kanıya ulaşma	Yemek yemem tamamen kontrolümden çıktı.	Yemeyi planlamadığım yiyecekler yedim. Fakat hemen şu an planımı uygulamaya geri dönebilirim.