Yeme Bozukluğunda Alt Kategoriler
Farkına varmadan besin tüketme:
Birey bu aşamada tükettiği besinin miktarının farkında değildir. Yemek yemek için özel bir zaman ayırmaya gerek duymamaktadır. (TV seyrederken, araba kullanırken, evden çıkmak üzereyken yani başka bir işle meşgulken vb. şekillerde besin tüketilir. ) bu kontrolsüzlük sebebi ile birey her geçen gün daha fazla kilo almaktadır.
Kendini iyi hissedebilmek için besin tüketme:
Bu durumu ayrıntılı olarak incelenecek olursa 3 allt kategori ile karşılmaktadır.
Zevk için yeme:
Birey yemekle ilgili her türlü şeyden zevk duyar. Hayatının neredeyse odak noktası yemek yemektir.( örneğin cumartesi akşamı yatarken Pazar günü yapılacak kahvaltının hayali ile uyanmaktadır. (sosyal hayat yemek buluşmaları üzerine kuruludur, yemeği düşünür, yemek kanalları seyreder, yemekle ilgili konuşur, ne yiyeceğini planlar, ne yediğini anlatır.) Hayattan zevk alma ve tatmin olma aracı birey için yemek yemektir.
Stresi gidermek için yeme:
Birey yemek yediği zaman sakinleştiğine inanmaya başladığı noktada bu durumu başlamaktadır. Problem çözme aracı olarak yemek yeme kullanılmaktadır. Fiziksel rahatsızlığında ilaç alıp kendini rahatlatmaya çalışan birey psikolojik olarak kendini rahatsız hissettiğinde, sıkıntılı veya stersli olduğundaysa rahatlatma aracı olarak yemek yeme silahını kullanmaktadır.
Canlanmak(enerjik olabilmek) için yemek:
Fiziksel ya da duygusal olarak birey kendini halsiz hissettiği her an yemek yemeye çalışmaktadır. Bu sayede üzerinde bulunan rehaveti atacağına inanmakta fakat yediği yemekler (şekerli yiyecekler, hamur işleri) sebebi ile insülin direnci yükselmekte ve daha çok halsizlik, yorgunluk, uyku hali yaşamaktadır.
Kompulsif Yeme Problemleri:
Kompulsif yeme problemleri güçlü bir dürtüye direnememe neticesinde yemeye yönelmedir. Çeşitli tipleri vardır. Ama en basitinden duygusal bir ihtiyaç için yemek yeme olarak da tanımlanabilmektedir. Genelde rahatlatıcı özellikle de belirli bir yiyeceğe karşı kompulsif yeme davranışı görülmektedir. Duygusal olarak iyi hissedilmediği zamanlarda bireyin aklına örneğin pasta yemek düştüyse bu birden bire güçlü bir dürtü olarak bireyi rahatsız eder. Öyle ki birey pasta bulabilmek için gerekirse kilometrelerce yol kat edilebilmektedir.
Kısıtlama Sürecinin Ardından Fazla Yeme Atakları:
birey diyette olduğunda kendini tam bir kısıtlanma içerisinde hissetmektedir. Diyet listesi dışında hiçbir şey tüketmemektedir. Ancak bir nedenden dolayı “yasak” bir yiyecek yendiğinde ise diyet tamamen bozulmaktadır. Böylece diyet bırakılır ve yasak diye düşünülen yiyecekler fazlasıyla içte hissedilen suçluluk psikolojisi ile tüketilmeye başlanmaktadır. Nasıl olsa diyet bir kere bozulduğu artık ipler koptu düşüncesi ile katı bir diyete başlanana kadar fazla miktarda besin tüketilmeye başlanmaktadır . Burada birey için yiyecekler “iyi ve kötü” yiyecekler diye ikiye ayrılmaktadır. “Ya hep ya hiç” düşüncesi de baskın düşüncedir.( Düşünce hatalarının başka neler olduğunu ayrıntılı bir şekilde inceleyebilmek adına bknz: http://drobezite.com/obeziteye-yol-acan-dusunce-hatalari/ )
Fazla Kiloları Korumak İçin Yemek:
Açlıkla ilgisi olmayan, vücuttaki yağların başka önemli bir amaca hizmet ettiği durumdur. Bazı kişiler kilolu olmayı zayıf olmaya karşı güvenli sayar. Bu durum fiziksel veya ruhsal istismara maruz kalmış kişiler açısından böyle değerlendirilebilir. Bu kişilere göre fazla kilolar çekici olmayı engeller. Böylece obezite karşı cinsin beklentisine göre koruyucu bir duvar olur. Bu nedenle bunun bilinç düzeyinde keşfedilmediği kişilerde kilo veriyor olmak aşırı derecede kaygı verici bir durum halini alır ve kişi fark etmeden kendini sabote etmeye dolayısıyla kilo vermemeye başlar. Bu nedenle zayıflamak isteyen her kişi için ön görüşmenin yapılması ve eğer klinik açıdan böyle bir durum gözlenirse, öncelikle kişinin psikoterapi görmesi önerilmektedir. Aksi takdirde kilo veriş ciddi bir psikolojik bariyerle engellenmiş olur.
Hataların telafi edilebilecek şeyler olduğunu ve sadece küçük dokunuşlara ihtiyaçları olduğunu içten hissettiğiniz bir hafta dilerim..
Tükettiğiniz besinin az tatmininizin fazla olması dilekleri ile..
Uzm. Klinik Psikolog- Bariatric Psikolog
Merve PEHLİVAN