Uzun süren diyetler yapmak, yeni yeni diyet programları araştırmak, telefonda numaradan çok kalori sayar programları yüklemek ve en sonunda cerrahi operasyona karar vermek, gizli yeme bozukluğu yaşayan insanların hayatını belirleyen faktörlerin başında gelmektedir. Kişi her an açlık duygusunu kontrol edebilmek için ekstra bir çaba harcamak zorunda kalmaktadır. Fakat her çaba harcanan durumda başarılı olmama ihtimalleri bu durum için çok daha fazla yüksektir. Kişi her çabasının ardından tükenmişlik hissi ile yeme atakları geçirmektedir. Genel topluma bakıldığında her 100 kişiden 49’unda bu problem olduğu düşünülmektedir. Anoreksik olanlar aşırı derecede zayıf, bulumik olanlar zayıf, yeme bağımlılığı olan kişilerse diğerlerinin tam tersine şişmandır. Gizli yeme bağımlılığı olan kişilerse ne tam zayıf ne de şişmandır. Bu kişiler güzellik anlayışı olan 36 bedenin biraz üstünde olan kişilerdir.
- Bir danışanım olan X ile yaptığımız görüşmelerde kendini şu şekilde anlatıyordu..
Şu anda 28 yaşındayım ; 11 yaşından beri Türkiyede gitmediğim diyetisyen kalmadı Merve hanım. Verecekleri listeleri o kadar iyi biliyorum ki karşılarına oturduğumda, onlar bilgisayar ekranına bakıp listeyi hazırlarken..
İçme tozları, bitkisel ve kimyasal zayıflama hapları, yağ aldırma, detoks kürleri.. bunların hepsini denedim. Kendimle asla barışamadım. Dolabıma baktığığımda o kadar çok aynı çeşit kıyafetlerin farklı bedenleri var ki.. Aklımdan sık sık artık bu işe bir dur demeliyim cümleleri geçiyor. Tekrar normal yemeye geçme fikri beni önce rahatlatıyor, ama sonrasında hemen korkutmaya başlıyor. Ya normal yemeye geçtiğimde iş çığırından çıkarsa düşünceleri gece uykumu bölüyor. Sanki içimde BİR KAÇ SES VAR ve ses sürekli birbiriyle tartışıyor. Bu korkum beni artık dünyadaki her şeyden çok yoruyor..
- İlk ses: Aferin sana diyor, bugün hiç yememen gereken şeyleri yemedin.. Şimdi canın yasakları istiyor olabilir ama yat uyu bak yarın her şey çok güzel olacak göreceksin. Yarın hiç zorlanmadan bunları canın istemeyecek ve hiç üzülmeyeceksin..
- İkinci ses: Bu kaçıncı yasak? Şimdiye kadar kendine o kadar çok yasak koydun ki hiç birine uymadın. Durmadan en başa döndün ve en baştan tekrar başladın. Baksana şimdi ne hale geldin. Çıkart dolabındaki büyük bedenleri , yine şişmansın kabul et.
Ekonomik refaha ulaşmış her toplumda insanların büyük bir çoğunluğu artık danışanım X olarak yaşıyor. Açlık duygusu ve yemek yemek zorunda olmak artık insanların rüyalarına kabusu olarak giriyor. Herkesin bu durumda olması kişilerdeki farkındalığı azaltıyor ve durumları ile ilgili muhakeme yapmalarını engelliyor. Belirtiler ya fark edilmiyor ya da görmezden geliniyor.
Gizli Yeme Bağımlılığının belirtileri Nelerdir?
- Takıntılı bir boyutta kilo almaktan korku duyma.
- Her gün tartılmak.
- Kendi beden sinyallerine ve ihtiyaçlarına güvenmemek.
- Yeme ihtiyacını spontane, normal ve tadını çıkararak giderememek.
- Her tüketilen besinin kalorisini hesaplamak.
- Düzenli olarak light gıdalar tüketmek.
- Sindirimi hızlandırıcı ilaçlar kullanmak.
- Yaşam kalitesinin her geçen gün ciddi bir şekilde düşmesi
Toplumun büyük bir çoğunluğunu ilgilendiren bu rahatsızlık şu günlerde psikiyatri tanı klavuzlarında hastalık olarak yer almamaktadır. Fakat kişilerin gündelik yaşamları göz önünde bulundurulduğunda stres altında olan kişilerin bu hastalık ile karşı karşıya kalma ihtimallerinin çok yüksek olduğu düşünülmektedir. Yukarıdaki 8 belirtiden en az 4’ünü düzenli aralıklar ile son birkaç aydır yaşayan kişilerin uzmanlardan yardım alması gerekmektedir. Unutulmamalıdır ki eğer bu hastalık görmezden gelinirse gelecek günlerde tedavisi çok daha zor olacaktır. Aynı zamanda hastalığın değişişim göstererek anoreksiya, bulimiya, orthoreksiya ya da binge eating’e dönüşme riski oldukça fazladır.
Uzm.Klinik Psikolog- Bariatrik Psikolog
Merve PEHLİVAN