Tip 1 ve Tip 2 Diyabet: İkisinin Farkı Nedir?

Genel bakış

İki tip diyabet vardır: tip 1 ve tip 2. İki tip de vücudun glikoz ya da şekeri kontrol etme şeklini etkileyen kronik birer hastalıktır. Glikoz vücut hücrelerinizi besleyen kaynaktır ancak hücre içine girmesi için bir anahtara ihtiyaç vardır. Bu anahtar insülindir.

Tip 1 diyabetli bireyler insülin üretemez. Bunu anahtarsız olmak gibi düşünebilirsiniz.

Tip 2 diyabetli bireyler insüline olması gerektiği gibi cevap veremez ve hastalığın ileriki süreçlerinde yeterli insülin üretemezler. Bunu da kırılmış bir anahtar olarak düşünebilirsiniz.

İki çeşit diyabet de kronik bir şeker yüksekliğine sebep olabilir. Bu da diyabet komplikasyonları riskini arttırır.

Diyabetin semptomları nelerdir?

Her iki diyabet türü de, kontrol edilmezse, aşağıdakiler de dahil olmak üzere birçok benzer semptomu paylaşır:

sık idrara çıkma
susamış hissetmek ve çok sıvı tüketmek
çok aç hissetmek
çok yorgun hissetmek
Bulanık görmek
düzgün iyileşmeyen kesikler veya yaralar

Tip 1 diyabetli insanlar sinirlilik ve ruh hali değişiklikleri yaşayabilir ayrıca istemeden kilo verebilirler. Tip 2 diyabetli kişilerde ellerde veya ayaklarda uyuşma ve karıncalanma olabilir.

Tip 1 ve 2 diyabetin semptomları benzer olsa bile farklı yollarla ortaya çıkarlar. Tip 2 diyabetli çoğu birey birkaç yıl boyunca semptom göstermez. Zamanla yavaş bir şekilde ortaya çıkar. Çoğu tip 2 diyabetli birey hiç semptom göstermez ve komplikasyonlar oluşmaya başlayana kadar durumlarından haberdar olmazlar.

Tip 1 diyabet semptomları, tipik olarak birkaç hafta boyunca hızlı bir şekilde gelişir. Çocuk diyabeti olarak da bilinen Tip 1 diyabet genellikle çocukluk veya ergenlik döneminde gelişir. Ancak yetişkinlik döneminde de tip 1 diyabet geliştirmek mümkündür.

Diyabete ne sebep olur?

Tip 1 ve tip 2 diyabet benzer isimlere sahip olabilirler ancak bunlar benzersiz nedenleri olan farklı hastalıklardır.

Tip 1 diyabetin sebepleri

Vücudun bağışıklık sistemi, zararlı virüsler ve bakteriler gibi yabancı işgalcilerle savaşmaktan sorumludur. Tip 1 diyabetli kişilerde, bağışıklık sistemi vücudun kendi sağlıklı hücreleri ile yabancı istilacıları karıştırır. Bağışıklık sistemi pankreastaki insülin üreten beta hücrelerine saldırır ve onları yok eder. Bu beta hücreleri yok edildikten sonra vücut insülin üretemez.

Araştırmacılar bağışıklık sisteminin neden vücudun kendi hücrelerine saldırdığını bilmiyorlar. Virüslere maruz kalma gibi genetik ve çevresel faktörlerle ilgisi olabilir. Araştırmalar devam etmektedir.

Tip 2 diyabetin sebepleri

Tip 2 diyabetli kişilerde insülin direnci vardır. Vücut hala insülin üretir, ancak etkili bir şekilde kullanamaz. Araştırmacılar, bazı insanların neden insüline dirençliyken ve diğerlerinin neden olmadığından emin değillerdir, ancak aşırı kilo ve hareketsizlik dahil olmak üzere çeşitli yaşam tarzı faktörlerinin bu duruma katkısı olabilir.

Ayrıca diğer genetik ve çevresel faktörlerin de etkisi bulunabilir. Tip 2 diyabet geliştirdiğinizde, pankreasınız daha fazla insülin üreterek telafi etmeye çalışacaktır. Vücudunuz insülini etkili bir şekilde kullanamadığı için kan dolaşımınızda glikoz birikecektir.

Diyabet ne kadar yaygındır?

Tip 2 diyabet tip 1’e göre daha yaygındır. 2017 Ulusal Diyabet İstatistik Raporu’na göre, Amerika Birleşik Devletleri’nde diyabetli 30,3 milyon kişi vardır. Bu neredeyse her 10 kişiden biri demektir. Bu insanlar arasında yüzde 90-95’lik dilimdeki kişiler tip 2 diyabetlidir.

Diyabetli kişilerin yüzdesi yaşla birlikte artar. Yüzde genel popülasyonun yüzde 10’dan azı diyabetlidir, ancak 65 yaş ve üstü arasında insidans oranı yüzde 25,2’ye ulaşmaktadır. 2015 yılında 18 yaşın altındaki çocukların sadece yüzde 0.18’inde diyabet vardı.

Erkekler ve kadınlar kabaca aynı oranda diyabet olurlar ancak bazı ırklar ve etnik kökenlerde insidans oranları daha yüksektir. Amerika yerlileri ve Alaska yerlileri hem erkekler hem de kadınlar arasında en yüksek diyabet prevalansına sahiptir. Siyah ve İspanyol popülasyonları, İspanyol olmayan beyazlardan daha yüksek diyabet oranlarına sahiptir.

Tip 1 ve tip 2 diyabet için risk faktörleri nelerdir?

Tip 1 diyabetin risk faktörleri şunlardır:

Aile öyküsü: Ebeveynleri veya tip 1 diyabetli kardeşi olan kişilerde tip 1 diyabet geliştirme riski daha yüksektir.
Yaş: Tip 1 diyabet her yaşta ortaya çıkabilir, ancak çocuklar ve ergenler arasında en yaygın olanıdır.
Coğrafya: Tip 1 diyabet prevalansı ekvatordan ne kadar uzakta olursanız artar.
Genetik: Bazı genlerin varlığı, tip 1 diyabet gelişme riskinin arttığına işaret eder

Tip 1 diyabet önlenemez.

Eğer ki aşağıdaki durumlar mevcutsa, tip 2 diyabet geliştirme riskiniz vardir:

prediyabetiniz varsa (biraz yüksek kan şekeri seviyeleri)
aşırı kilolu veya obez
tip 2 diyabetli bir aile üyesine sahip olmak
45 yaşın üstünde
fiziksel olarak aktif değilseniz
gebelik diyabeti olan gestasyonel diyabet geçirmişseniz
9 kilodan fazla bir bebek dünyaya getirdiyseniz
Afrikalı-Amerikan, İspanyol veya Latin Amerikan, Amerikan Yerlileri veya Alaska Yerlisiyseniz
polikistik over sendromunuz varsa
çok fazla karın yağınız varsa

Yaşam tarzı değişiklikleri ile tip 2 diyabet geliştirme riskinizi azaltmak mümkün olabilir:

Sağlıklı kiloyu koruyun.
Fazla kiloluysanız, sağlıklı bir kilo verme planı oluşturmak için doktorunuzla birlikte çalışın.
Aktivite seviyenizi artırın.
Dengeli bir diyet takip edin ve şekerli veya aşırı işlenmiş gıda alımınızı azaltın.

Tip 1 ve tip 2 diyabet nasıl teşhis edilir?

Hem tip 1 hem de tip 2 diyabet için birincil test, hemoglobin (A1C) testi olarak bilinir. A1C testi, son iki ila üç ay boyunca ortalama kan şekeri düzeyinizi belirleyen bir kan testidir. Doktorunuz kanınızı alabilir veya parmağınızı delebilir.

Son birkaç ay içinde kan şekeri seviyeniz ne kadar yüksek olursa, A1C seviyeniz o kadar yüksek olacaktır. 6.5 veya daha yüksek bir A1C seviyesi diyabeti gösterir.

Tip 1 ve tip 2 diyabet nasıl tedavi edilir?

Tip 1 diyabetin tedavisi yoktur. Tip 1 diyabetli insanlar insülin üretmez, bu nedenle vücudunuza düzenli olarak enjekte edilmelidir. Bazı insanlar mide, kol veya kalça gibi yumuşak dokuya günde birkaç kez enjeksiyon yaparlar. Diğer insanlar insülin pompaları kullanır. İnsülin pompaları, küçük bir tüp yoluyla vücuda sabit miktarda insülin salgılar.

Kan şekeri testi, tip 1 diyabet yönetiminin önemli bir parçasıdır, çünkü seviyeler hızla yükselebilir ve düşebilir.

Tip 2 diyabet tek başına diyet ve egzersizle kontrol edilebilir ve hatta tersine çevrilebilir, ancak birçok insanın ekstra desteğe ihtiyacı vardır. Yaşam tarzı değişiklikleri yeterli değilse, doktorunuz vücudunuzun insülini daha etkili kullanmasına yardımcı olan ilaçlar reçete edebilir.

Kan şekerinizi izlemek diyabet yönetiminin önemli bir parçasıdır, çünkü hedef seviyelerinize ulaşıp ulaşmadığınızı bilmenin tek yolu budur. Doktorunuz kan şekerinizi ara sıra veya daha sık test etmenizi önerebilir. Kan şekeriniz yüksekse, doktorunuz insülin enjeksiyonunu önerebilir.

Dikkatli bir izleme ile kan şekeri seviyenizi normale döndürebilir ve ciddi komplikasyonların önüne geçebilirsiniz.

Diyabetik diyet

Beslenme yönetimi diyabetli insanlar için hayatın önemli bir parçasıdır.

Tip 1 diyabetiniz varsa, belirli yiyecekleri yedikten sonra ne kadar insülin enjekte etmeniz gerekebileceğini öğrenmek için doktorunuzla birlikte çalışın. Örneğin, karbonhidratlar tip 1 diyabetli kişilerde kan şekeri seviyelerinin hızla artmasına neden olabilir. İnsülin alarak bunu engelleyebilirsiniz, ancak ne kadar insülin alacağınızı bilmeniz gerekir.

Tip 2 diyabetli kişilerin sağlıklı beslenmeye odaklanması gerekmektedir. Kilo kaybı genellikle tip 2 diyabet tedavi planlarının bir parçasıdır, bu nedenle doktorunuz düşük kalorili bir beslenme planı önerebilir. Bu, hayvansal yağ ve abur cubur tüketiminizi azaltmak anlamına gelebilir.

About the author

Erol Vural